Oldenzaal herdenkt de vermoorde Sinti
Afgelopen dinsdagmiddag werd in Oldenzaal de jaarlijkse Sinti-herdenking gehouden. Een aantal leerlingen van het Twents Carmel College Potskampstraat) bracht bloemen en liet een werkstuk achter bij het monument in de herdenkingstuin.
OLDENZAAL - De herdenking begon bij de sociale sofa aan de Oostwal. Hoewel de samenkomst slechts door een beperkt aantal belangstellenden werd bijgewoond, was het toch een geslaagde bijeenkomst. Barend Broekhuizen van het Comité Nationale Feest- en Gedenkdagen Oldenzaal sprak zijn waardering uit naar docent Rene Lentfert en zijn leerlingen. Zij waren erg onder de indruk geraakt, zo heb ik ervaren bij de nazit in het gemeentehuis. De Sinti en Roma-razzia blijft volgens Oldenzaler Jan Damhuis een achtergebleven onderdeel in de lokale geschiedenis.
Jan Damhuis, die op nog geen vijftig meter van de sociale sofa waar de herdenking plaatsvond is geboren, blijft zeer begaan met het lot van de familie Weiss waarmee hij inmiddels bevriend is geraakt. Hij vindt het ook belangrijk dat de jeugd hier wat meer vanaf weet. "Heel erg knap dat ze zich daar zo in hebben verdiept en ingezet", aldus Jan. De sociale sofa aan de Oostwal, een buitenbank met een verhaal in mozaïek. Het is een markant punt in onze binnenstad en vormt mede een belangrijk deel in de geschiedenis van onze stad. Ik wilde niets missen van de Sinti herdenking die gehouden werd, zo ook mevrouw Huisman die al rozen had gelegd bij de herdenkingsplek dichtbij haar woning.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden op verschillende tijdstippen eerst drie leden van de joodse familie Cohen gedeporteerd en later zes leden van de Sinti familie Weiss. Het verhaal in het kort: De familie Weiss behoorde tot de Sinti. Ze woonden sinds 26 juli 1943 aan de Poortstraat 21 te Oldenzaal. De familie bestond uit handelaren, vioolbouwers en vooral muzikanten. Ze hadden gezamenlijk een Koninklijk Orkest en hebben zelfs gespeeld voor Keizer Wilhelm en Koningin Victoria. Hun voorouders reisden eeuwenlang door vele landen met hun woonwagens. Tot op een dag in 1943 het reisverbod voor woonwagens werd ingevoerd door nazi-Duitsland. De wielen van woonwagens moesten eraf of werden in beslag genomen, net als de paarden die van de Sinti waren.
In de nacht van 15 op 16 mei 1944 werd in Oldenzaal - als enige plaats in Overijssel - een razzia gehouden. Om vier uur 's ochtends werden zes leden van de familie Weiss uit hun woning aan de Poortstraat gehaald. Dat gebeurde in opdracht van de Duitse bezetter door twee Oldenzaalse marechaussees. Vermoedelijk onder het mom van een identificatiecontrole. Naast de zes Sinti verbleven drie leden van de familie Braun in het huis. Ook zij werden opgepakt en op transport gesteld naar Westerbork. Kort na aankomst in Westerbork zijn de drie leden van de familie Braun vrijgelaten. Zij waren namelijk woonwagenbewoners, maar geen Sinti of Roma (specifieke subculturen).
De familie Weiss werd op 19 mei weggevoerd met het beruchte ‘zigeunertransport'. Ze stierven in verschillende concentratiekampen of tijdens de dodenmarsen. Alle uit Oldenzaal weggevoerde familieleden zijn omgebracht. Zes andere leden van de familie Weiss waren kort voordat de razzia plaatsvond, vertrokken uit de woning omdat ze het in Oldenzaalse niet meer vertrouwden in verband met de vele NSB'ers. Door onder te duiken hebben zij de oorlog overleefd. Er werden bij de sociale sofa bloemen gelegd en ontroerende muziek gespeeld en gezongen door Sabina en Galit Achterbergh - Weiss. Daarna volgde een korte wandeling naar het Sinti monument in de Herdenkingstuin achter het stadhuis waar afgesloten werd.
